حجاب و عفاف
این وبلاگ جهت ترویج حجاب و عفاف و تقویت آن راه اندازی شده است.حجاب و عفاف
این وبلاگ جهت ترویج حجاب و عفاف و تقویت آن راه اندازی شده است.
آیا حجاب واجب دینی است؟
یکی از شبهات قوی در این باره این است که شریعت اسلامی بر حجاب‌اصراری ندارد و ادلة دینی نمی‌توان بر آن اقامه کرد.
در این زمینه نوشتة محمد سعید العشماوی از انسجام بهتری برخورداراست، از این‌رو به نقل نظریة وی پرداخته و آن را بررسی می‌کنیم. گفتنی است‌رأی او را عالمان دانشگاه الازهر مصر نیز نقد کرده‌اند.
ایشان معتقد است:
«...اما الحکم الدائم فهو الاحتشام و عدم التبرج...» یعنی حکم همیشگی این‌است که وقار زن حفظ شود و آرایش و خودنمایی برای مردان بیگانه‌صورت نگیرد، به جز آن، آنچه در شریعت وارد شده، اگر قابل پذیرش باشدبر احکام موقت دلالت دارد. و مسألة حجاب با وضع کنونی از اختلاط‌های‌نابجای اندیشة دینی با میراث مردمی است؛ زیرا پوشش و لباس از امورعرفی است و جزو عبادات و واجبات دینی نمی‌باشد.
بر این اساس روی سه آیه از آیات قرآن و دو حدیث از معصومین(ع) راکه مورد استناد قائلان به حجاب است، بیان کرده و مورد نقادی قرار داده‌است. وی گفته است دو حدیث به‌علت خبر واحد بودن، قابلیت استنادندارند. اما سه آیه از قرآن را نیز چنین پاسخ گفته است:
1 . آیة حجاب
در آیة 53 سورة احزاب قرآن کریم آمده است که:
یا ایها الذین امنوا ... اذا سَاَلْتُموهُن‌َّ مَتاعاً فسألوهن‌َّ مِن‌ْ وَر'آءِ حجاب‌ٍ...
ای کسانی که ایمان آورده‌اید... هنگامی که از زنان پیامبر(ص) از موردی‌سؤال می‌کنید مستقیماً روبه‌رو نشوید و از پشت حجابی این کار را انجام دهید...
در این آیه خداوند به مؤمنان فرمان می‌دهد که با همسران پیامبر از ورای‌حجاب سخن گویند. وی معتقد است این حکم به زنان پیامبر مختص است وسایر زنان مسلمان مشمول این دستور نمی‌باشند.
2 . آیة خمار
در آیه 31 سورة نور می‌فرماید:
قل للمؤمنات... ولْیَضْرِبْن‌َ بِخُمُرِهِن‌َّ علی جُیُوبِهِن‌َّ... .
به زنان مؤمن بگو...که باید سینه و بر و دوش خود را با مقنعه بپوشانند...
منظور آیه این می‌باشد که به زنان دستور می‌دهد خمار(روسری) خود راپشت سر نینداخته بلکه با آن گردن و بالای سینة خود را بپوشانند.
ایشان در توجیه این آیه گفته است:
در عصر پیامبر زنان پارچه به سرکرده و دو طرف آن را به پشت سرمی‌انداختند به گونه‌ای که گردن و بالای سینة آن‌ها آشکار بود. برای آن که‌فارقی بین زنان مؤمن و غیر مؤمن باشد خداوند دستور داد زنان مؤمن پارچه‌را که بر سر کرده بر جلوی بدن خویش رها سازند تا از پوشش ممتازی‌برخوردار گردند. پس این دستور دائمی نیست، بلکه به دورانی برمی‌گردد که‌جداسازی زنان این وضع را طلب می‌کرده است.
3 . آیة جلباب
در آیة 59 سورة احزاب آمده است که:
یا ایها النبی قل لِاَزواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهن‌َّ من جلابیبهن‌ّ، ذلک‌اَدنی' ان یُعْرَفْن‌َ فَلایُؤذَیْن‌َ و کان الله غفوراً رحیماً.
ای پیغمبر به زنانت و دخترانت و زنان مؤمنین بگو چادرهاشان را برروی‌ها و بدن‌هاشان فروپیچند که این کار برای این که (به عفت) شناخته شوندتا از تعرض و جسارت (هوس‌رانان) آزار نکشند برآنان بسیار بهتر است وخدا آمرزنده و مهربان است.
ایشان در مورد این آیه شریفه نیز می‌گوید:
در این آیه خداوند به پیامبر دستور می‌دهد که به همسران و دختران و زنان‌مؤمن فرمان دهد که جلباب خود را (پارچه‌ای که تمام بدن را می‌پوشاند) به‌خود گیرند تا شناخته نشوند و مورد اذیت و آزار قرار نگیرند. به تعبیر دیگراین آیه می‌گوید زنان مؤمن و آزاد از این پوشش استفاده کنند تا با کنیزان‌تفاوت داشته باشند. در این آیه حکم پوشش معلل است به جملة «ذلک ادنی‌ان یعرفن فلایؤذین» بنابراین در عصر حاضر که مسألة بردگی از میان رفته،این حکم نیز منتفی می‌شود.
این خلاصة رأی این نویسنده بود.
گمان نمی‌رود نقد این نظریه دشوار باشد زیرا ادلة بر دینی بودن حجاب،فراوان است، و به گونه‌ای است که هیچ تردیدی در آن نمی‌توان داشت.
نخست از آیاتی که ایشان شاهد آورد سخن می‌گوییم و سپس به ارائة ادلة‌بیش‌تر می‌پردازیم:
در آیة حجاب (احزاب (33): 53) که به مؤمنان دستور می‌دهد با زنان‌پیامبر از ورای حجاب سخن گفته شود این علت پس از آن ذکر می‌شود:
ذلکم اطهر لقلوبکم و قلوبهن ...
... این عمل به پاکی قلب شما و آنان نزدیک‌تر است... .
این قاعده و علت، عمومیت دارد و ویژة زنان پیامبر نیست. آیا می‌توان‌گفت خداوند طهارت و پاکی را برای زنان پیامبر خواسته و از دیگران دریغ‌می‌کند؟ آیا می‌توان گفت طهارت و پاکیزگی روان برای مردان و زنان آن‌دوره مطلوب بوده، اما امروز مطلوب نیست. از این رو، این دستور عمومیت‌دارد. البته برای زنان پیامبر به جهت موقعیت اجتماعی آنان شدیدتر است.و باید توجه داشت که سخن گفتن از ورای حجاب به معنای حبس زنان درخانه نیست و همچنین مربوط به پوشش به معنای نوع لباس هم نمی‌باشد بلکه‌یک سنت خانوادگی را بیان می‌دارد که مردان وارد جایگاه زنان نشوند. و اگرخواسته‌ای از آنان داشتند از پشت دیوار تقاضا کنند. به تعبیر دیگر درمکانی که زنان زندگی می‌کنند و به طور طبیعی پوشش رسمی به تن ندارندنباید سرزده وارد شد، بلکه باید از پشت در یا دیوار با آنان ارتباط برقرارکرد. بلی اگر لباس و پوشش رسمی به تن کنند و از آن مکان بیرون آیند، دیگرمنعی در کار نیست. لذا صحابة پیامبر از زنان وی مسأله می‌پرسیدند و پیامبرزنانش را در جنگ‌ها همراه خویش می‌برد و ... این‌ها همه شاهد است که‌مقصود از پرسش از ورای حجاب چیست؟
آیة دوم، آیة خمار (نور (24): 31) بود. شبهه این است که خداوند در این‌آیه، فارقی میان زنان مؤمن و غیر مؤمن بیان کرده است و این، در دوره‌های‌مختلف متغیر است و ثابت نیست.
در پاسخ باید گفت این آیه در آغاز، زنان را فرمان می‌دهد که از نگاه خودبکاهند، پاکدامن باشند و زینت‌های غیر آشکار را بپوشانند و خمار را برگردن‌و بالای سینه رها کنند. همان‌گونه که مشابه این دستورها به مردان داده شد، که‌از نگاه خود بکاهند و پاکدامنی پیشه کنند. با این سیاق، آیه درصدد تعدیل‌عرف نیست، بلکه فرمانی است به مردان و زنان در خود نگهداری و پاکدامنی.البته نسبت به زنان دو دستور ویژه هم صادر شده یکی پوشیدن زینت‌های‌پنهان و دیگری کیفیت برسرانداختن خمار.
آیة سوم، آیة جلباب (احزاب (33): 59) است. عشماوی معتقد است این‌آیه می‌خواهد تمایزی میان کنیزان و زنان آزاده برقرار کند و امروز برده‌داری‌از میان رفته، پس موضوع حکم منتفی است. وی دراین‌جهت به‌تعلیل ذیل‌آیه استناد می‌کند.
حق آن است که آیه، تفسیری دیگر نیز دارد که با اصول قرآنی سازگاراست. زیرا طبق تفسیر پیش‌گفته، زنان آزاد باید خود را بپوشانند تا مورداذیت قرار نگیرند و مفهومش آن است که اگر کنیزان مورد اذیت قرار گیرندمنعی در میان نیست. با اینکه اذیت و آزار نسبت به کنیز و آزاده ناروا است وتفاوتی در میان نیست، اما تفسیر دیگری که از آیه می‌شود، این است که زنان‌پیامبر و زنان مؤمن خود را بپوشانند تا از این طریق به عنوان زنانی نجیب وعفیف شناخته شوند و بیماردلان به آنان طمع نکنند. بنابراین در این فراز،قاعده‌ای کلّی بیان شده که زن مسلمان چنان رفت و آمد کند که علایم وقار وعفاف از او هویدا باشد. در این‌جاست که ضرورت حجاب خود را می‌نمایاند.
تا این‌جا نقدهایی که وی بر آیات وارد ساخته بود پاسخ گفتیم؛ اما بایدگفت به‌جز این‌ها آیات دیگری نیز برحجاب دلالت دارد.
1 . آیة 60 از سورة نور، آنجا که پیرزنان را از حکم پوشش استثنا کرده ومی‌فرماید:
«و القواعد من النساء اللاتی لایرجون نکاحاً فلیس علیهن جناح ان یضعن ثیابهن‌غیر متبرجات بزینة و ان یستعففن خیر لهن»
زنان سالخورده که از ولادت و عادت بازنشسته‌اند که امید ازدواج ندارند،باکی نیست. در حالی که خود را به زیوری نیاراسته‌اند و قصد خودنمایی‌ندارند جامة خویش به زمین نهند، و اگر از این نیز خودداری کنند برایشان‌بهتر است.
اگر پوشش، فریضه‌ای دینی نبود جایی برای استثنای زنان بازنشسته نبود.این استثنا نشان می‌دهد که دیگران باید خود را بپوشانند و این طایفه را باکی‌نیست؛ گرچه برای این‌ها نیز پوشش بهتر است.
2 . در آیة خمار به‌جز فرازی که مورد نقد نویسنده بود، فرازهای دیگر نیزمی‌تواند مورد استناد واقع شود مانند:
«و لا یضربن بار جلهن لیعلم ما یخفین من زینتهن»
و پای به زمین نکوبند که زیورهای مخفی‌شان دانسته شود.
آیا می‌توان گفت پوشش بر زن لازم نیست، اما نباید به گونه‌ای راه رود که‌زینت‌های پنهان او آشکار شود؟
از این آیه به اولویت می‌توان لزوم پوشش را استفاده کرد.
خلاصه در دلالت قرآن بر اصل پوشش شک و تردید نیست. وجوب‌پوشاندن سروگردن، بالای سینه و زینت‌های پنهان از آیات استفاده می‌شود.البته حکم مواردی چون صورت، دو دست، دو قدم، ذراع و چانه را شایدنتوان به روشنی از آیات استفاده کرد و باید از احادیث کمک گرفت.
اما این سخن نویسنده که «تنها دو حدیث بر پوشش دلالت دارد که آن‌هانیز خبر واحدند و خبر واحد حجت نیست»؛ نیز ناتمام است؛ زیرا اخباری که‌بر پوشش دلالت دارد بسیار زیاد بوده و قابل خدشه نمی‌باشند. احادیث‌بسیاری در لابه‌لای کتب حدیث و تاریخ پراکنده است و با مضامین مختلف برلزوم پوشش دلالت دارد. در این‌جا فهرست‌وار به برخی از آن‌ها اشاره‌می‌کنیم:
1. احادیثی که چگونگی و زمان نزول آیة حجاب را بیان می‌دارد.
2. روایاتی که زنان برهنه را اهل آتش معرفی می‌کند.
3. روایاتی که قاعدگی دختر را زمان حجاب و پوشش معرفی می‌کند.
4. روایاتی که چگونگی حجاب زنان در حج و احرام را بیان می‌دارد.
5. روایاتی که نگاه به زنان را برای ازدواج، تجویز می‌کند.
6. روایاتی که از نگاه کردن مردان به زنان منع می‌کند.
در هریک از این عناوین، احادیث متعددی نقل شده که در مجموع‌اطمینان و یقین به صدور آن‌ها از معصوم حاصل می‌شود.
البته به‌جز این‌ها عناوینی دیگری بر این مطالب دلالت دارد که عناوین‌یادشده نمونه‌ای از آن بود.
علاوه بر آیات و روایات، تمامی فقهای اسلامی از تمامی فِرق، برلزوم‌پوشش زن اتفاق نظر دارند. گرچه در برخی از فروع آن اختلاف نظر
وجود دارد.
حاصل آنکه، این شبهه که پوشش دستوری دینی نیست، نه با آیات قرآن‌سازش دارد و نه احادیث و روایات مسلّم و قطعی آن را تأیید می‌کند و نه‌اجماع عالمان و فقیهان اسلامی آن را برمی‌تابد.
چرایی دنیای غرب از حجاب زنان مسلمان ؟
به گزارش winow ، شبکه جهانی زنان مسلمان در یازدهمین تالار گفتگوی اینترنتی خود موضوع "هراس دنیای غرب از حجاب زنان مسلمان" را مورد بررسی قرار داد. در این تالار که به دو زبان عربی و انگلیسی فعال بود کاربرانی از کشورهای اندونزی، مالزی، نیجریه، استرالیا، ایران، هند، فلسطین و تانزانیا نظرات و دیدگاه‌های خود را بیان داشتند.
نتیجه بدست آمده از این تالار به شرح ذیل می باشد:
یافتاح
واضح است که پوشش در هر جامعه ای، نماد و نشان طرز تفکر و فرهنگ افراد آن جامعه است. در بررسی نوع پوشش پیروان اسلام می بایستی به این نکته توجه داشت که اسلام دینی جامع و کامل است که تنها در پاره ای آداب، مناسک و نشانه ها خلاصه نمی شود، بلکه برای همه ابعاد حیات فردی و اجتماعی انسان، دستورات و احکام متعالی و دقیقی دارد.
از دیدگاه تعالیم اسلام کرامت و منزلت والای انسان به عنوان اشرف مخلوقات منوط به خصوصیات ظاهری و جسمانی او نیست، بلکه روح متعالی نهفته در این کالبد است که گوهر اصلی وجود او و موجب امتیاز و شرافت او بر سایر موجودات است. روح متعالی انسان به عنوان تجلیگاه همه صفات حق تعالی همچون راکبی است که بر مرکب جسم سوار است و او را فرمان می دهد و هدایت می کند و جسم انسان با همه شگفتی ها و زیبایی ها تنها مرکبی است که مطابق با ویژگی های توقف گاه دنیا ساخته شده و در اختیار انسان قرار داده شده است که با سلامت از این منزل عبور کند.
از جمله احکام و دستورات اسلام که به طور صریح در قرآن بیان شده است نوع حجاب و پوشش زن مسلمان است.
از دیدگاه اسلام، حجاب زن رمز گرامیداشت گوهر وجود اوست.
بدین ترتیب که زن مسلمان با حفظ حجاب و پوشش مناسب، ضمن پاسداشت گوهر و شرافت انسانی خویش، مرز و محدوده غیر و خودی را تعیین کرده و جمال و زینت های خدادادی خود را دست مایه هر شهوتی و بهانه هر لذتی قرار نمی دهد و در عین حال فعالانه به انجام وظایف و مسئولیتهای اجتماعی خود می پردازد.
به عبارت دیگر پیام حجاب این است که زن مسلمان با انتخاب آزادانه این نوع پوشش، نوع تلقی و تعامل دیگران را با خود تعیین می کند و با حفظ کامل حریم خصوصی و خانوادگی خود، بهره برداری آزاد دیگران از جذابیت های ظاهری خود را غیرمجاز اعلام کرده و ارتباطات اجتماعی خود را در چهارچوب اندیشه، تعقل، دانش، استعدادها، قابلیت ها و توان عملی خویش در تأثیرگذاری مثبت در امور اجتماعی تعریف می کند.
اینگونه است که در جوامع مختلف، چنانچه پوشش زن مسلمان همراه با این نوع طرز فکر و همچنین همراه با سایر اخلاق و صفات حسنه اسلامی باشد، از او انسانی مسلط، وزین و قوی می سازد که ضمن موفقیت در اجرای وظایف و نقش های خانوادگی خویش، در حرکتهای مثبت و مفید اجتماعی نقش مؤثری خواهد داشت.
از آنجا که حجاب و پوشش اسلامی یک حکم اسلامی است و زنان مسلمان ملزم به رعایت آن هستند، بنابراین پوشش زن مسلمان، به عنوان یک نماد و سمبل طرز تفکر و ایدئولوژی اسلام محسوب می شود. بنابراین زنان مسلمان که با پوشش اسلامی در جوامع غیراسلامی ظاهر می شوند، خود به خود به عنوان مبلغان و مروجان سیار مکتب اسلام محسوب می شوند.
امروزه بر هیچ کس پوشیده نیست که مکتب نجات بخش اسلام تنها تفکر فعال و پویای مورد اقبال توده های بپا خواسته در مقابل زیاده خواهیها، غارتگری ها و جنگ افروزیهای استکبار غرب بویژه امریکای جهانخوار و هم پیمانانش محسوب می شود.
از این رو سیاستمداران امریکایی با طراحی سناریوی 11 سپتامبر، از یک سو درصدد آن بودند که به اشغال گری، کشتار و غارت کشورهای اسلامی مشروعیت ببخشند و از سوی دیگر به بهانه مبارزه با تروریسم، شهروندان مسلمان غربی را در معرض انواع فشار و آزار و اذیت و هتک حرمت قرار دهند. در این رابطه با توجه به اینکه زنان مسلمان بواسطه پوشش اسلامی خود، مهمترین عامل تبلیغ و ترویج فرهنگ اسلامی در سطح جوامع غربی محسوب می شوند، در لبه تیز این حملات قرار دارند و بیشترین آزارها، رنجها و توهینها را تحمل می کنند. بطوریکه در بارزترین نمونه آن دکتر مروه الشربینی در جلسه علنی دادگاه شهر درسدن آلمان توسط متهم یک پرونده در حضور نیروهای امنیتی و مسئولین قضائی و در مقابل دیدگان همسر و فرزند خردسالش با ضربات متعدد چاقو قربانی یک حمله نژادپرستانه شد.
در همین راستا و در یک اقدامی کاملاً هماهنگ رسانه های وابسته به استکبار جهانی سیاه نمایی علیه فرهنگ اسلام و مخدوش جلوه دادن و وارونه نشان دادن جایگاه زن در اسلام را اصلی ترین سیاست تبلیغاتی خود قرار داده اند، بطوریکه در نتیجه اینگونه تبلیغات اکثر شهروندان غربی دین اسلام را مترادف ظلم به زن تداعی می کنند.
علاوه بر این در سالهای اخیر اکثر حکومتهای غربی و کشورهای داعیه دار آزادی و حقوق بشر با تصویب قوانین و مقررات منع حجاب، زنان مسلمان محجبه را تحت فشار قرار داده و از حداقل حقو ق شهروندی از قبیل:حق آموزش، حق اشتغال، حق دفاع و احقاق حق در دادگاهها، حق استفاده از امکانات عمومی شهری نظیر وسایل حمل و نقل، درمانگاهها، پارکها، کتابخانه ها و .... محروم می کنند.
بطوریکه زن مسلمان مجبور شود از دو رویکرد: پایبندی اعتقادات و ارزشهای اسلامی خود و یا حضور و فعالیت اجتماعی، یکی را انتخاب کند. یا خانه نشینی و انزوا را در حین تقید به احکام اسلامی و یا حضور اجتماعی را در حین زیر پاگذاشتن ارزشها و احکام اسلامی .
بدیهی است اینهمه فشار علیه حجاب اسلامی و اینهمه آزار و اذیت شهروندان مسلمان، تنها تهاجم نسبت به یک حکم یا یک نماد اسلامی و یا حمله به یک فرد مسلمان نیست، بلکه حمله به کل مکتب اسلام و نشانه هراس از فرهنگ اسلامی است.
این در حالیست که به واسطه فرهنگ والای اسلام، شهروندان مسلمان در کشورهای غربی در زمره محترم ترین، فرهیخته ترین و منضبط ترین اقشار آن جوامع محسوب می شوند.
از سوی دیگر علیرغم آنکه به بهانه های مختلف بعضی از کشورهای اسلامی، همواره عرصه اشغال، تاخت و تاز و غارتگری دولتهای غربی بویژه آمریکای زیاد خواه بوده است، طی قرون اخیر هرگز سابقه نداشته است کشورهای اسلامی چشم طمع به سرزمینهای غربی داشته باشند و به اینگونه کشورها لشکر کشی کنند. بنابراین اسلام ستیزی و اسلام هراسی و مظاهرآن یعنی مقابله با حجاب اسلامی هرگز ریشه در احکام و فرهنگ اسلامی ندارد، بلکه ریشه در خوی استکباری و تجاوز طلبانه حکومتهای غربی دارد و آنجا که قدرت مقابله با فرهنگ متعالی و منطق قوی اسلام را ندارند، به جای گفتگو و مفاهمه، به روشهای تهاجمی و خشونت آمیز و غیر دمکراتیک پناه می برند.
لکن با همه این فشارها، زنان مسلمان محجبه با بصیرت و درک بالا، سعی وافری در حفظ شأن و ارزشهای اسلامی خویش، همراه با افزایش سطح علمی و مشارکت و حضور اجتماعی و نیز رعایت اصول و فضیلتهای اخلاقی نموده و به عنوان زنانی صالح، قدرتمند و موثر در اینگونه جوامع، توجه افکار عمومی را به خود معطوف کرده اند.
منبع: واحد خبر مرکز اطلاعات و آمار زنان